1821 – 2021 200 ΧΡΟΝΙΑ
Η ΛΑΜΨΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕΝΕΙ ΠΑΝΤΟΝΤΙΝΗ
Κλείνουν φέτος 200 χρόνια από την περίοδο εκείνη του 1821 που σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο ξεσπούσε η επανάσταση ενάντια στην τυραννία της Υψηλής Πύλης, επανάσταση που οδήγησε μεταξύ άλλων στη συγκρότηση του σύγχρονου ελληνικού εθνικού κράτους.
Η επανάσταση του 1821 εμπεριείχε ως πυρήνα τα ιδανικά του Διαφωτισμού, τον αγώνα για επικράτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των αξιών της ελευθερίας, της ισότητας και αδελφοσύνης των ανθρώπων και των λαών ενάντια στην απολυταρχία των μοναρχικών «ελεώ θεού» καθεστώτων.
Η επανάσταση του 1821 ήταν εθνική και οικονομική ταυτόχρονα υπό την έννοια πως αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός υπό ευρωπαϊκά πρότυπα έθνους – κράτους στο χώρο της Βαλκανικής χερσονήσου με ηγεμονικό ρόλο των Ελλήνων σε αυτό που θα αντανακλούσε άλλωστε τον ήδη κυρίαρχο οικονομικό και πολιτιστικό ρόλο των Ελλήνων αστών στην περιοχή.
Η επανάσταση του 1821 ήταν κοινωνική καθώς στρέφονταν ταυτόχρονα τόσο ενάντια στον φοροεισπράκτορα του Οθωμανικού κράτους όσο και ενάντια στον ντόπιο κοτζάμπαση εκμισθωτή των φόρων, τόσο ενάντια στο απαρχαιωμένο ανατολικού τύπου φεουδαρχικό σύστημα όσο και στην αντικατάστασή του από κάποιο άλλο παρόμοιο.
Η επανάσταση ήταν πολιτική καθώς εξ αρχής αναζητούσε άλλο τρόπο διακυβέρνησης που θα χαρακτηρίζονταν από τη λαϊκή κυριαρχία και εξουσία όπως άλλωστε δείχνει η άμεση και πρώιμη πολιτική οργάνωση και παραγωγή νομικών κειμένων, όπως το εξαιρετικά προωθημένο πρώτο σύνταγμα αλλά και τα επόμενα, όπου κατοχυρώνεται η πιο πλατιά, για την εποχή, αστική δημοκρατία και βασικά δημοκρατικά δικαιώματα, που σε πολλές χώρες χρειάστηκε ποτάμια αίματος και θυσιών για να κατοχυρωθούν.
Ως εκπαιδευτικοί της τάξης και της πράξης θεωρούμε πως πέραν της αναπαραγωγής της μνήμης των επί μέρους ιστορικών γεγονότων και της συγκλονιστικής δράσης των ηρώων – ηρωίδων της επανάστασης, η βασική παρακαταθήκη της είναι ο ατελεύτητος και ενάντια σε κάθε πιθανότητα και διεθνή συσχετισμό δυνάμεων αγώνας για την ελευθερία, την ανεξαρτησία, τη διαφύλαξη και διεύρυνση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ως εκπαιδευτικοί του δημόσιου δωρεάν σχολείου έχουμε καθήκον να διδάξουμε την πραγματική ιστορία της επανάστασης στους μαθητές – τριες μας και στο έργο αυτό υπάρχουν σημαντικοί άξονες και σημεία που χρήζουν προσοχή ακριβώς γιατί αποτελεί ταυτόχρονα και πέραν της ιστορίας μάθημα κοινωνικής και πολιτικής αγωγής.
Η πραγματική ιστορία της επανάστασης πρέπει να διδαχθεί ανόθευτη χωρίς τη δημιουργία ή την αναπαραγωγή μύθων και ωραιοποιήσεων, να αναδειχθούν όχι μόνο οι ηρωικές στιγμές αλλά και οι αντιφάσεις των αγωνιστών, οι μεταξύ τους συγκρούσεις, τα κακώς κείμενα, τα τοκογλυφικά δάνεια αλλά και η τεράστια σημασία της στις διεθνείς εξελίξεις ειδικά σε σχέση με τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων στην ΝΑ Ευρώπη.
Η επανάσταση του 1821 έχει σημασία να τονιστεί πως δεν ήταν ανάδελφη αλλά πως εντάσσονταν σε ένα ευρύ ρεύμα επαναστατικών κινημάτων της εποχής που συντάρασσε τις αυτοκρατορίες, έσπαζε τις αλυσίδες της σκλαβιάς και δημιουργούσε ένα νέο τοπίο σε ολόκληρο τον κόσμο. Για αυτό άλλωστε συγκίνησε χιλιάδες ανθρώπους από κάθε άλλο τόπο που έσπευσαν να ταχθούν υπό τα όπλα και τις σημαίες της.
Η επανάσταση του 1821 είναι συνεπώς και σήμερα ιδανικό παράδειγμα διδασκαλίας για τη σημασία της ομόνοιας απέναντι στη διαμάχη, τη σημασία της δημοκρατίας ενάντια στην περιστολή δικαιωμάτων, τη σημασία όλων των εκφάνσεων της λέξης ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ που δεν είναι αφηρημένη έννοια:
Σήμερα όπως και τότε θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι να μιλάμε, να αποφασίζουμε δημοκρατικά, να μην πεινάμε και να μην κινδυνεύει η ζωή μας, να ζούμε αξιοπρεπώς και όχι με σκυμμένο το κεφάλι, να μπορούμε να μορφώσουμε τα παιδιά μας.
Καθόλου τυχαία το Ελληνικό Σύνταγμα περιέχει στο άρθρο 120 τη διάταξη
«H τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία»
που έλκει ευθέως την καταγωγή της από τις ακροτελεύτιες διατάξεις του επαναστατικού Συντάγματος της Τροιζήνας.
Με μνήμη και αγώνα, προασπίζουμε λοιπόν συλλογικά ελευθερία και δημοκρατία!
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ εκπαιδευτικών ΠΕ Ροδόπης 